Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Łomży zostało powołane do życia 23 maja 1970 roku z inicjatywy ówczesnej Kierownik Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łomży Heleny Czernek. Było jednym z kilku stowarzyszeń założonych z jej inicjatywy, mi.in. łomżyńskich oddziałów Towarzystwa Kultury Języka czy Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza oraz późniejszego Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów.
Rozpoczęcie działalności zainaugurowano zebraniem organizacyjnym PTH Oddział w Łomży 23 maja 1970 r. pod przewodnictwem prof. dr. Stanisława Herbsta – prezesa Zarządu Głównego PTH. Do pierwszego zarządu zostali wówczas wybrani: Jerzy Modzelewski, Zdzisław Sędziak, Helena Czernek i Janina Bączyk. Zainaugurowano seminaria doktorskie z zakresu historii. Profesor S. Herbst wygłosił dwa referaty pt. „Napoleon a Polska” (160 słuchaczy) oraz „Aspekty militarne drugiej wojny światowej” (93 słuchaczy). W tym samym roku odbyły się następne seminaria doktorskie, poświęcone Zygmuntowi Glogerowi oraz rozwojowi gospodarczemu północnego Mazowsza na przełomie XIX i XX wieku.
Wraz z dalszym funkcjonowaniem łomżyńskiego PTH odbywały się kolejne prelekcje, odczyty i seminaria, w których udział brali wybitni polscy historycy: prof. Janusz Tazbir, prof. Henryk Samsonowicz czy prof. Juliusz Łukasiewicz.
Łomżyński oddział PTH istnieje do dzisiaj. W jego skład wchodzą historycy i pasjonaci historii z Łomży i regionu. Zajmuje się wydawaniem książek i publikacji. Do ostatnich należą chociażby 33. Pułk Piechoty i inne jednostki i instytucje wojskowe w Łomży (1836-1939), Księga Pamięci Gminy Żydowskiej w Łomży czy Rozwój skautingu na ziemi łomżyńskiej. Ponadto PTH prowadzi spotkania historyczne z cyklu „Gawędy historyczne”. Ściśle współdziała również z Łomżyńskim Towarzystwem Naukowym im. Wagów.
Dziękujemy inicjatorom założenia łomżyńskiego oddziału Towarzystwa, które wniosło istotny wkład w rozwój wiedzy historycznej o Łomży i regionie. Dziękujemy członkom, którzy przez lata budowali i rozwijali Towarzystwo Historyczne.
Pamiętamy o wszystkich wybitnych nieżyjących już postaciach łomżyńskiego PTH: Helenie Czernek, prof. Stanisławie Herbście, prof. Juliuszu Łukasiewiczu, prof. Januszu Tazbirze, prof. Donacie Godlewskiej, mgr Zdzisławie Sędziaku, mgr Czesławie Rybickim, mgr Władysławie Gwardiaku oraz o wielu innych.