W roku 50-lecia powstania Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów, tzw. ŁTN-u, które funkcjonuje w Łomży, służąc w regionie północno-wschodniego Mazowsza, dawnej ziemi łomżyńskiej, a także mazowiecko-podlaskiego pogranicza, aktywnościami upowszechniającymi wiedzę m.in. o tożsamości i dziedzictwie kulturowym tego obszaru, uhonorowano je Nagrodą Marszałka Województwa Podlaskiego.
Za swój cel Towarzystwo przyjęło m.in. gromadzenie, opracowywanie i skuteczne upowszechnianie wszelkich materiałów dokumentalnych, co realizuje konsekwentnie m.in. za pośrednictwem przeglądanej w kraju i poza jego granicami strony internetowej www.name.lomza.pl oraz licznych publikacji.
Od początku swoją aktywność Towarzystwo oparło na różnych formach upowszechniania wiedzy, na badaniu i edukacji jako wartości ocalającej dziedzictwo kulturowe ziemi łomżyńskiej i służące rozwojowi intelektualnemu wielu osób.
Od 50 lat ŁTN im. Wagów jest instytucją, pod której patronatem i z inicjatywy której były realizowane: seminaria doktoranckie historyczne i językoznawcze integrujące środowiska naukowe m.in. z Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu Warszawskiego, Polskiej Akademii Nauk, przedstawicieli nauki z innych krajowych ośrodków badawczych i nauczycieli oraz osoby zainteresowane samokształceniem z regionu łomżyńskiego.
ŁTN to inicjator i organizator licznych cyklicznych i okazjonalnie organizowanych konferencji, sesji naukowych i popularnonaukowych (językoznawczych, historycznych, archiwistycznych, weterynaryjnych, interdyscyplinarnych), obozów i warsztatów językoznawczych i onomastyczno-genealogicznych oraz wystaw towarzyszących spotkaniom naukowym.
Szczególnie warta uwagi jest tu znacząca aktywność wydawnicza ŁTN-u. Na przestrzeni 50 lat swojego ciągłego działania wydało ono niemalże 200 publikacji, a pośród nich wiele popularnych w kraju i wznawianych tytułów, takich jak np.: Drobna szlachta ziemi łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku, Ziemiaństwo w guberni łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku, Emigracja łomżyńska czy cykl Rody i rodziny Mazowsza i Podlasia oraz 11 tomów z cyklu „Pinkasy przedniemeńskie” – wyjątkowe wydawnictwo powstające we współpracy tłumaczy, historyków i różnych instytucji oraz recenzentów – specjalistów.
Od 1989 roku ŁTN wydaje swój rocznik „Studia Łomżyńskie”. Dotychczas ukazało się jego 34 kolejne numery. Publikowało w nim liczne grono znanych naukowców: historyków, językoznawców, a także socjologów, etnografów, muzealników, archiwistów; doktorantów oraz badaczy-amatorów z regionu łomżyńskiego, z Podlasia, z całej Polski. Łamy „Studiów Łomżyńskie” gościnnie otwierają się dla wszystkich.
Aktywni członkowie ŁTN-u zainicjowali także cykl wydawniczy pt. „Polszczyzna Mazowsza i Podlasia”, który służył ponad 20 lat publikacji opracowań językoznawczych.
Ważna jest również działalność biblioteki ŁTN-u, która w swoich zbiorach gromadzi ok. 15 tys. woluminów, a w tym opracowania z zakresu historii i języka, lecz przede wszystkim posiada cenne i różnorodne publikacje o regionie łomżyńskim, a także księgozbiór ofiarowany przez prof. Piotra Bańkowskiego, wpisany do rejestru zabytków (wraz z obrazami i pozostałym wyposażeniem wchodzącym w skład tzw. Gabinetu Janiny i Piotra Bańkowskich).
W ciągu ostatnich lat Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów realizowało wiele autorskich projektów finansowanych przez MEiN (MNiSW), co w znaczny sposób ukierunkowało i zdynamizowało jego aktywność i współpracę z różnymi środowiskami w regionie łomżyńskim i poza nim. Efektem tego było także wydanie wielu ciekawych opracowań, zapoczątkowanie i kontynuacja cykli wydawniczych, które służą poznaniu dziejów i dziedzictwa kulturowego mieszkańców dawnej ziemi łomżyńskiej. Prace badawcze i wydawnicze nadal są realizowane i skupiają się m.in. na upowszechnianiu materiałów źródłowych, ich tłumaczeniu i edycji.
Popularne stały się także proponowane przez nas warsztaty onomastyczno-genealogiczne kierowane do różnych grup wiekowych. Ten kierunek naszej aktywności ma swoje odzwierciedlenie w powstaniu i systematycznej działalności Grupy genealogicznej „Skąd nasz ród?”, funkcjonującej w trybie comiesięcznych prelekcji online. Raz w roku jej członkowie spotkają się „twarzą w twarz” w czasie organizowanych przez grupę wycieczek krajoznawczych.
ŁTN im. Wagów wzrastało w oparciu o potencjał intelektualny i zaangażowanie wielu osób, lecz także dzięki wsparciu rozmaitych instytucji, administracji państwowej różnych szczebli i lokalnych mecenasów kultury, którzy pośrednio przyczyniali się do systematycznej realizacji ważnych inicjatyw. Działalność ŁTN-u to także współpraca z uniwersytetami, PAN-em, muzeami, archiwami, ośrodkami kultury, szkołami i bibliotekami.
Obecnie Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów to stowarzyszenie cenione i rozpoznawalne nie tylko w regionie, lecz także w kraju i poza jego granicami, a prowadzona strona www.name.lomza.pl stała się mostem łączącym potomków dawnych mieszkańców obszaru historycznej ziemi łomżyńskiej, będącego przedmiotem wieloletnich badań członków ŁTN im. Wagów, z ojczyzną przodków.